PROBLEMY LAKTACYJNE

sylwex_a

NAWAŁ POKARMU to stan fizjologiczny, który świadczy o prawidłowo rozpoczynającej się laktacji. Dotyczy obydwu piersi jednocześnie. Występuje ok. 2-6 doby po porodzie, kiedy pod wpływem zmian hormonalnych w organizmie kobiety wielokrotnie wzrasta produkcja pokarmu. W ciągu kilku godzin piersi stają się intensywnie wypełnione, napięte, ciężkie, twarde, wyraźnie ucieplone, widoczna jest na powierzchni piersi sieć naczyń krwionośnych. Nawał trwa ok. 2 doby, po tym czasie laktacja powoli stabilizuje się i dopasowuje do potrzeb dziecka. U niektórych kobiet nawał przebiega niemal niezauważalnie u innych jest bardzo nasilony. Ważne aby w tym czasie dziecko skutecznie i często ssało pierś.

JAK POMÓC SOBIE I DZIECKU?

karm często nawet co 1-2 godz., nie ograniczaj czasu karmienia, proponuj obie piersi na jeden posiłek; gdy czujesz, że piersi stają się twarde sama inicjuj karmienie, pamiętaj o karmieniach nocnych;

przed karmieniem odciągnij niewielka ilość mleka aby otoczka stała się bardziej miękka i dziecko mogło prawidłowo uchwycić pierś, możesz "potraktować" piersi ciepłym prysznicem lub zrobić ciepły okład aby ułatwić wypływ mleka

bezpośrednio po karmieniu zastosuj zimne okłady na ok. 20-30 min., doskonale sprawdzają się liście białej kapusty schłodzone w lodówce i lekko rozbite, może być również mrożonka owinięta w pieluszkę tetrową, kostki lodu czy specjalne okłady typu cold pack

jeśli piersi wypełniają się szybko, możesz odciągnąć trochę pokarmu miedzy posiłkami aby odczuć ulgę

nie ograniczaj ilości wypijanych płynów, możesz natomiast w okresie trwania nawału wypijać 2-3 filiżanki szałwii lub mięty w ciągu doby; zioła te łagodnie hamują wytwarzanie pokarmu.

ZASTÓJ POKARMU zaczyna się od bolesnego obrzęku, którego przyczyną jest niedostateczne opróżnianie piersi (np. z powodu złej techniki karmienia). Dochodzi do przepełnienia przewodów i pęcherzyków mlecznych, ucisku naczyń krwionośnych i limfatycznych. Zwalnia się przepływ krwi i limfy, dochodzi do wysięku płynu z naczyń do tkanek i tworzy się obrzęk. Na skutek ucisku naczyń oksytocyna nie może dotrzeć do włókien mięśniowych oplatających pęcherzyki i przewody, jest osłabiony lub zablokowany odruch wypływu pokarmu, tworzy się zastój.
Pierś jest obrzmiała, gorąca, bardzo tkliwa, bolesna, skóra jest błyszcząca, zaczerwieniona, napięta, pokarm z piersi nie wypływa. Zwykle temperatura ciała jest w normie ale może być podwyższona. Samopoczucie mamy jest dość dobre. Taki stan powinien zmobilizować nas do działania, aby nie doszło do większych komplikacji, jakim jest zapalenie piersi.

CO ROBIĆ ABY UNIKNĄĆ PROBLEMÓW Z PIERSIAMI

skoryguj technikę karmienia, bo najczęstsza przyczyną zastoju jest błąd w przystawianiu, najlepiej zapytaj fachowca (np. z poradni laktacyjnej), zwłaszcza jeśli masz pierwsze dziecko albo odstępy między dziećmi są wieloletnie;

aby poprawić wypływ pokarmu zastosuj ciepły okład przed karmieniem i delikatne masowanie (głaskanie) w kierunku brodawki w trakcie karmienia naprzemienne ze ssaniem (ssanie-masowanie, ssanie-masowanie...);

przed przystawieniem dziecka odciągnij trochę pokarmu aby zmiękczyć otoczkę i poprawić kształt brodawki;

często karm piersią min. 8 razy na dobę;

nie pomijaj karmień nocnych;

dziecko powinno ssać minimum 15 min. z każdej piersi;

w trakcie karmienia rozluźnij się, nie myśl o problemach;

po nakarmieniu dziecka zrób zimne okłady ze schłodzonych i rozbitych liści białej kapusty na min. 20 min. aby zmniejszyć obrzęk;

w razie dużego bólu możesz zastosować środki przeciwbólowe (paracetamol);

jeśli masz problem z wypływem mleka (jesteś zdenerwowana lub spięta) lekarz może zlecić oksytocynę donosowo na 5 -10 min. przed karmienie;

wyeliminuj wszystko co zaburza prawidłowy mechanizm ssania (smoczki) albo zakłóca zasadę popytu i podaży (dokarmianie, dopajanie);

jeśli karmienie piersią jest niemożliwe (dziecko oddzielone od matki, chore), odciągaj pokarm min. 8 razy na dobę i podawać dziecku;

wykonuj ćwiczenia ruchowe w obrębie obręczy barkowej (ćwiczenia typu zgniatanie orzecha, wyżymanie ręczników) uruchamiają one mięśnie piersiowe i ułatwiają wypływ mleka.

Uwaga!
Nie stosuj gorących okładów, nie masuj forsownie, nie bandażuj piersi. Nie odciągaj intensywnie pokarmu bo to zwiększa wytwarzanie mleka. Dbaj o dobre opróżnianie piersi przez dziecko.
Przy prawidłowym postępowaniu zastój mija w ciągu doby. Zaniedbanie może doprowadzić do stanu zapalnego.

ZAPALENIE PIERSI (mastitis) występuje najczęściej między 2 a 6 tyg, po porodzie, ale może zdarzyć się na każdym etapie laktacji, dotyczy zwykle jednej piersi (rzadko obydwu). Początek jest nagły w przeciwieństwie do zastoju czy obrzęku, który narasta stopniowo. Pierś jest zaczerwieniona, miejscowo obrzęknięta, gorąca, twarda i silnie bolesna. U mamy występuje złe samopoczucie, objawy grypopodobne, "łamanie w kościach", ból głowy, ogólne rozbicie, temperatura ciała powyżej 38.4 stopni C.

JAK POSTĘPOWAĆ?

zaczynaj karmienie od chorej piersi (jeśli nie ma problemu z wypływem mleka), jeśli zapalenie dotyczy zewnętrznych kwadrantów piersi częściej stosuj pozycję "spod pachy";

karm częściej i dłużej niż dotychczas, zwłaszcza z chorej piersi;

po karmieniu zastosuj zimne okłady (patrz: nawał mleczny)

odpoczywaj w łóżku przynajmniej jedną dobę i pij więcej płynów ze względu na wysoką temp.;

wskazane jest przyjmowanie leków przeciwgorączkowych (paracetamol), przeciwbólowych i przeciwzapalnych (ibuprofen).

Jeśli zapaleniu piersi towarzyszy uszkodzenie brodawek, od razu należy zastosować odpowiedni antybiotyk, zlecony przez lekarza. Kuracja powinna trwać 10-14 dni. Leki (odpowiednio dobrane), które otrzymuje matka w czasie zapalenia piersi nie szkodzą dziecku.

Przy skłonnościach do nawrotów zanim rozpoczniemy leczenie, trzeba wykonać badanie bakteriologiczne pokarmu z antybiogramem.

Uwaga!
W czasie zapalenia piersi nie wolno stosować gorących okładów ani forsownych masaży, bo mogą doprowadzić do poważnych powikłań!!! W czasie zapalenie piersi NIE PRZERYWAMY karmienia piersią!!!

TO CIEKAWE!
W czasie zapalenia piersi wzrasta poziom sodu w pokarmie (mleko jest słone). Dziecko może odmówić ssania tej piersi.

ZATKANIE PRZEWODU MLECZNEGO może się zdarzyć na każdym etapie laktacji, częściej w okresie zimowym, na ogół dotyczy jednej piersi. Na skutek upośledzonego przepływu pokarmu w obrębie jednego lub kilku przewodów mlecznych (np. z powodu długotrwałego ucisku i braku opróżniania piersi przez wiele godzin) dochodzi do miejscowego obrzęku. Fragment piersi powyżej "blokady" jest bolesny, jest widoczne zaczerwienienie a pod nim wyczuwalne zgrubienie, na szczycie brodawki można zauważyć białą plamkę. Dziecko ssie pierś ale po odstawieniu twardy fragment piersi i zmiana na brodawce pozostają nie zmienione. Biały punkt na brodawce to "korek" z zagęszczonego pokarmu, który uniemożliwia wypływ mleka z fragmentu piersi.

JAK POSTĘPOWAĆ?

zaczynamy karmienie od chorej piersi,

stosujemy ciepłe okłady przed i w trakcie karmienia aby ułatwić wypływ mleka z zablokowanego płata,

delikatnie masujemy ten fragment piersi w czasie karmienia,

przystawiamy dziecko w takiej pozycji aby broda dziecka była od strony zmienionego płata piersi.

profilaktycznie do swojej diety włącz oliwę z oliwek, przynajmniej 2 łyżki dziennie (np. do surówek).

Jeśli ww. sposoby nie przyniosą poprawy należy udać się do poradni laktacyjnej, gdzie zostanie przekłuty sterylną igłą pęcherzyk na brodawce i usunięty "mleczny korek" ręcznie lub za pomocą odciągacza. Po takim zabiegu ulga jest natychmiastowa.

KRYZYS LAKTACYJNY zdarza się ok. 3, 6, 9 tyg. po porodzie oraz w 3, 6 miesiącu życia dziecka. Łączy się to ze zwiększonym zapotrzebowaniem dziecka na pokarm ( tzw. skoki wzrostu) a jednocześnie piersi nie "nadążają" z produkcja pokarmu. Piersi są miękkie, nie wycieka z nich samoistnie pokarm jak było to w pierwszych dobach po porodzie, dziecko wydaje się ciągle głodne. Mama obawia się, że traci pokarm. Jest to bardzo częsty moment rozpoczęcia dokarmiania mlekiem modyfikowanym. Tymczasem jedynym sposobem pobudzenia produkcji mleka jest częste karmienie.

JAK POSTĘPOWAĆ?

częściej przystawiaj dziecko do piersi;

karm z czterech piersi na jeden posiłek tzn. przystawiaj do każdej piersi w dwóch pozycjach np. prawa pierś: klasycznie, spod pachy; lewa pierś: spod pachy, klasycznie;

więcej odpoczywaj, pij dobre płyny, pamiętaj o regularnych posiłkach;

poproś domowników o wsparcie, pomoc w domowych obowiązkach abyś dużo czasu mogła spędzać z dzieckiem i karmić go na każde żądanie: jego lub własne;

ogranicz odwiedziny abyś w tym czasie mogła skupić się na dziecku;

poszukaj wsparcia wśród doświadczonych mam karmiących lub skorzystaj z porady laktacyjnej;

nie sięgaj od razu po butelkę;

pamiętaj, że przy prawidłowym postępowaniu kryzys mija po 1-2 dobach i wszystko wraca do normy.

Autor: Elżbieta Bartha - IBCLC (Międzynarodowy Dyplomowany Konsultant Laktacyjny)